kerndoelen
basisonderwijs
1998-2003

De brief van de staatssecretaris-1998

Onderwijs kan niet zonder doelen. Daarover zijn we het eens. Dat betekent dat er een groot scala aan mogelijkheden voorhanden is.
Het gaat om cognitieve kerndoelen per leergebied; en om doelen die gedrag en zelfbeeld raken, doelen die te maken hebben met de werkhouding, doelen die te maken hebben met het aanleren van vaardigheden. Deze laatste doelen zijn de leergebiedoverstijgende doelen.
De kunst is leergebiedoverstijgende doelen te integreren in de gewone manier van werken, leren en doceren. Nieuw is dat deze doelen zijn uitgesproken en op papier staan. Dat biedt houvast aan leerkrachten, ouders en andere betrokkenen bij de ontwikkeling van kinderen. De kerndoelen zijn zo geformuleerd dat ze ruimte laten voor een eigen invulling door de school.
De nieuwe doelen betekenen niet dat er plotseling nieuwe vakken bijkomen. Sociaal-emotionele doelen zijn niet als vak te doceren. Ze spelen een rol bij het inrichten van het onderwijs en geven handvatten voor sturing van de groep en het individuele kind. Sommige doelen zullen wat meer nadruk krijgen bij het onderwijs in de ‘zaakvakken', andere meer bij lichamelijke opvoeding, weer andere bij taal en rekenen of de expressievakken. Ik hoop en verwacht dat de nieuwe kerndoelen bijdragen aan een onderwijs dat vol elan en bij de tijd is.

Karin Adelmund
Staatssecretaris voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen

• Werkhouding
• Werken volgens plan
• Gebruik van uiteenlopende leerstrategieën
• Zelfbeeld
• Sociaal gedrag
• Nieuwe media

• I Nederlandse taal
• I+ Friese taal (Friese taal geldt voor scholen in de provincie Friesland)
  
• II Engelse taal
  
• III Rekenen/Wiskunde
  
• IV Oriëntatie op mens en wereld
  
• V Lichamelijke opvoeding
  
• VI Kunstzinnige oriëntatie

• tekenen en handvaardigheid;
  
• muziek;
  
• spel/bevordering van het taalgebruik;
  
• beweging.

KUNSTZINNIGE ORIËNTATIE
Typering van het gebied
In dit leergebied komen de expressieactiviteiten die genoemd zijn in de Wet primair onderwijs aan de orde. Het gaat om 'tekenen en handvaardigheid', 'muziek', 'spel/bevordering van het taalgebruik' en 'beweging'.

TEKENEN EN HANDVAARDIGHEID
Typering van het gebied
Bij het onderwijs in tekenen en handvaardigheid maken kinderen kennis met verschillende mogelijkheden om zich in beelden uit te drukken.
Daarnaast leren ze beeldende uitingen van anderen begrijpen en leren ze genieten van beeldende producten.
Dat betekent dat kinderen hun ideeën, gevoelens, waarnemingen en ervaringen op persoonlijke wijze leren vorm te geven in beeldende werkstukken. Dit gebeurt meestal aan de hand van een concreet onderwerp. Vanuit hun eigen beleving en fantasie maken ze zich een voorstelling van het onderwerp, en al werkend ontwikkelen ze vaardigheden om die voorstelling zichtbaar te maken in een tekening of een werkstuk.
Bij tekenen en handvaardigheid leren kinderen ook om de functies en de betekenissen van beelden in hun dagelijkse omgeving te herkennen en naar waarde te schatten. Ze leren dit door gericht waarnemen en door reageren op beeldende producten uit de gebouwde omgeving, interieurs, mode en kleding, gebruiksvoorwerpen, beeldende kunst en elementen uit de hedendaagse beeldcultuur. Dit houdt tevens in dat kinderen leren respect te hebben voor de verschillende wijze waarop mensen zich in beelden uitdrukken. Het onderwijs in tekenen en handvaardigheid biedt kinderen een eerste oriëntatie op hun culturele erfgoed. Bij deze oriëntatie wordt er rekening mee gehouden dat dit erfgoed een afspiegeling is van culturele groepen die we in de Nederlandse samenleving aantreffen.

Het zelf maken van beeldende werkstukken en het beschouwen van beeldende producten uit de omgeving beïnvloeden elkaar wederzijds.
Qua inhoud en werkwijze heeft handenarbeid een relatie met techniek. Bij het vormgeven van beeldende producten kunnen technische inzichten toegepast worden.

1. De leerlingen kunnen werkstukken maken: - op basis van gericht waarnemen; - op basis van een innerlijke voorstelling van een onderwerp, vanuit hun geheugen, fantasie en/of beleving; - met een communicatieve functie of een gebruiksfunctie (bijvoorbeeld: speelgoed, affiches, een masker).
   
2. De leerlingen kunnen beeldende aspecten zoals kleur, vorm, ruimte, textuur en compositie doelgericht gebruiken in een werkstuk.
   
3. De leerlingen onderzoeken de beeldende mogelijkheden van materialen en passen deze toe in hun eigen werk. Daarbij gebruiken ze de benodigde gereedschappen op een veilige manier.
   
   B Domein beschouwen
   
4. De leerlingen kunnen hun werk vergelijken met de gestelde opdracht en met de invulling van die opdracht door anderen.
   
5. De leerlingen kunnen beeldende producten beschrijven en vergelijken op basis van de volgende aspecten en hun samenhang: - betekenis (wat is het? waar is het voor bedoeld?); - vormgeving (welke beeldende aspecten bepalen de vormgeving?); - materiaal (welke materialen zijn gebruikt?); - techniek (welke technische principes zijn gebruikt?); - plaats en tijd (waar en wanneer is het gemaakt?).
   
6. De leerlingen weten dat mensen door middel van beeldende producten (reclame, media, kleding, kunst) verschillende opvattingen en ideeën kunnen tonen en dat deze ideeën persoons-, cultuur- en tijdgebonden zijn.